Βικιεπιστήμιο:Εύλογη χρήση

Η εύλογη χρήση είναι αρχή του δικαίου που επιτρέπει υπό προϋποθέσεις τη χρήση υλικού που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα στο Βικιεπιστήμιο χωρίς την άδεια του δικαιούχου με βάση ένα περιορισμένο αριθμό κριτηρίων. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί προκάλυμμα για την επιφόρτωση και ελεύθερη χρήση κειμένων, εικόνων ή άλλων έργων που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα στο Βικιεπιστήμιο χωρίς άδεια του δικαιούχου.

Το έργο που χρησιμοποιείται με καθεστώς εύλογης χρήσης θα πρέπει να συμμορφώνεται με τους νομικούς κανόνες της εύλογης χρήσης. Εκτός των ήδη υπαρχόντων, το Βικιεπιστήμιο θέτει επιπλέον περιορισμούς στην "εύλογη χρήση" υλικού που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα. Η εικόνα ή το έργο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνον αν δεν μπορεί να αντικατασταθεί από εικόνα ελεύθερου περιεχομένου -ιδιαίτερα τα ιστορικά αρχεία.

Ο χρήστης που επιφορτώνει υλικό που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα οφείλει να παρέχει επαρκή αιτιολόγηση για τη χρήση του υλικού, διαφορετικά οι εικόνες ή το υλικό θα διαγράφονται αυτόματα.

Παραδείγματα

Το νόημα της εύλογης χρήσης είναι το να μπορείς να χρησιμοποιήσεις αποσπάσματα από το έργο ενός συγγραφέα ή ενδεικτικές εικόνες από το έργο ενός φωτογράφου ή ζωγράφου, για να μπορείς να κάνεις ενημέρωση ή κριτική για τον ίδιο τον δημιουργό και το έργο του, όχι για άλλους λόγους. Δηλαδή μπορείς να χρησιμοποιήσεις άνετα φωτογραφίες του Helmut Newton σε μία σελίδα που αναφέρει τον ίδιο, αλλά δεν μπορείς να τις χρησιμοποιήσεις σε μία σελίδα για το γυναικείο σώμα. Το ίδιο θα συνέβαινε με τον πίνακα κάποιου ζωγράφου Α που απεικονίζει ένα πολιτικό Β και ο ίδιος ο πίνακας αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία. Ο πίνακας ως έργο του Α μπορεί να συμπεριλαμβάνεται σε μία σελίδα για τον Α ως δείγμα για την κατανόηση του έργου, της ικανότητας και της τεχνικής του ζωγράφου, αλλά όχι και στη σελίδα για τον πολιτικό Β εκτός και αν ο πίνακας αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο που αναφέρεται στη σελίδα (π.χ. ήταν αντικείμενο δημοσιότητας ή μελέτης). Απλή εικονογράφηση σελίδας και πορτρέτο προσώπου σε σελίδα για το εικονιζόμενο πρόσωπο δεν αποτελούν "εύλογη χρήση".

Κριτήρια εύλογης χρήσης

Το υλικό δεν διατίθεται σε άλλη ελεύθερη εκδοχή ούτε μπορεί να αναδημιουργηθεί με τρόπο ώστε να παρέχει την ίδια πληροφορία. Στην περίπτωση που υπάρχει η δυνατότητα να αναδημιουργηθεί το υλικό ώστε να διατεθεί ελεύθερα, θα πρέπει αυτή να ακολουθείται, καθώς διαφορετικά δεν δικαιολογείται εύλογη χρήση. Για παράδειγμα, χάρτες, διαγράμματα ή σε ορισμένες περιπτώσεις και φωτογραφίες, μπορούν να δημιουργηθούν από την αρχή και η χρήση σχετικού υλικού με απλή αναφορά στην πηγή προέλευσης ή τον κάτοχο πνευματικών δικαιωμάτων δεν δικαιολογείται.
Το υλικό για το οποίο εφαρμόζεται εύλογη χρήση, δε θα πρέπει να υποκαθιστά το πρωτότυπο, σε ότι αφορά τις επιδιώξεις του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, φωτογραφίες ειδησεογραφικών πρακτορείων (ή πρακτορείων που διακινούν φωτογραφίες) που διατίθενται με αποκλειστικό σκοπό την επίτευξη οικονομικού κέρδους, δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται καθώς στερούν ή υπονομεύουν τον κύριο στόχο του κατόχου τους.
Το υλικό που υπόκειται σε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας πρέπει να είναι όσο το δυνατό περισσότερο περιορισμένο. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται εικόνες μικρής ανάλυσης και να αποφεύγεται εύλογη χρήση πολλαπλών εικόνων αν μόνο μία αρκεί για να καλύψει τους σκοπούς μίας σελίδας.
Το υλικό πρέπει να έχει ήδη δημοσιευθεί.
Το υλικό οφείλει να είναι εκπαιδευτικό, σε συμφωνία με τις γενικότερες απαιτήσεις του Βικιεπιστημίου.
Το υλικό θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε μία τουλάχιστον σελίδα.
Το υλικό θα πρέπει να συνεισφέρει σημαντικά σε μία σελίδα, χωρίς να αποτελεί απλώς διακοσμητικό στοιχείο.
Το υλικό πρέπει να χρησιμοποιείται αποκλειστικά σε σελίδες στο κύριο namespace του Βικιεπιστημίου και όχι σε άλλες σελίδες της (σελίδες που ανήκουν σε άλλο namespace). Δεν δικαιολογείται εύλογη χρήση εικόνων που εισάγονται σε πρότυπα. Σε σελίδες συζήτησης, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σύνδεσμοι στις σχετικές εικόνες ώστε να αποφεύγεται η προβολή τους μέσα σε αυτές (η δημιουργία του συνδέσμου επιτυγχάνεται γράφοντας: Αρχείο:''Τίτλος εικόνας''). Κάθε άλλη χρήση σε σελίδες εκτός της σελίδας για την οποία εφαρμόστηκε η εύλογη χρήση πρέπει να αποφεύγεται.
Στην περιγραφή της εικόνας ή του αρχείου που επιφορτώνεται υπό το καθεστώς της εύλογης χρήσης, πρέπει να αναγράφονται (στη σχετική σελίδα τους)
- η πηγή και ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων,
- η πινακίδα {{εύλογη χρήση}} (ή η αντίστοιχη για κάποιες ειδικές κατηγορίες εικόνων)
- μία συνοπτική αναφορά στους λόγους που δικαιολογούν εύλογη χρήση όταν δεν αναφέρονται από ειδικό πρότυπο.

Προσοχή: Η επιφόρτωση εικόνων, αρχείων ήχου και άλλων πολυμέσων στο Βικιεπιστήμιο δεν επιθυμείται εκτός σε ειδικές περιπτώσεις. Αυτά τα υλικά θα πρέπει να επιφορτωθούν στα Commons για χρήση σε όλα τα βικισχέδια και για πιο εύκολο έλεγχο της άδειας χρήσης του κάθε αρχείου.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι