Μοντέλο των 5 δυνάμεων

Εισαγωγή

Σύμφωνα με τα Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης, σκοπός των πληροφοριακών συστημάτων είναι να βοηθούν τους οργανισμούς στην επίτευξη των στρατηγικών επιδιώξεών τους. Οι στόχοι και οι επιδιώξεις ενός οργανισμού καθορίζονται από την ανταγωνιστική στρατηγική του. Άρα, η ανταγωνιστική στρατηγική καθορίζει τη δομή, τα χαρακτηριστικά και τις λειτουργίες κάθε πληροφοριακού συστήματος. Η στρατηγική των οργανισμών καθορίζει τις αλυσίδες αξίας, οι οποίες, με τη σειρά τους, καθορίζουν τις επιχειρηματικές διαδικασίες. Η δομή των επιχειρηματικών διαδικασιών καθορίζει τη σχεδίαση των υποστηρικτικών πληροφοριακών συστημάτων. Ο Michael Porter, ένας από τους βασικούς ερευνητές και στοχαστές στον τομέα της ανάλυσης ανταγωνισμού, ανέπτυξε το μοντέλο των πέντε δυνάμεων.

Ποιες είναι οι πέντε δυνάμεις που καθορίζουν τη δομή ενός κλάδου;

Η οργανωσιακή στρατηγική αρχίζει με την αξιολόγηση των θεμελιωδών χαρακτηριστικών και της δομής ενός κλάδου. Για την αξιολόγηση ενός κλάδου χρησιμοποιείται το μοντέλο των πέντε δυνάμεων (five forces model) του Porter. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, υπάρχουν πέντε δυνάμεις ανταγωνισμού που καθορίζουν την κερδοφορία ενός κλάδου. Η ένταση καθεμιάς από τις πέντε δυνάμεις καθορίζει τα χαρακτηριστικά του κλάδου, το επίπεδο της κερδοφορίας του και το επίπεδο της βιωσιμότητας αυτής της κερδοφορίας. Οι 5 δυνάμεις του Porter είναι:

1. Ανταγωνισμός στον κλάδο

2. Δυνατότητα νεοεισερχομένων στον κλάδο

3. Δύναμη των προμηθευτών

4. Δύναμη των πελατών

5. Απειλή για υποκατάστατα προϊόντα

Κατανόηση των πέντε δυνάμεων του Porter

1. Ανταγωνισμός στη Βιομηχανία Η πρώτη από τις Πέντε Δυνάμεις αναφέρεται στον αριθμό των ανταγωνιστών και στην ικανότητά τους να υπονομεύουν μια εταιρεία. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των ανταγωνιστών, μαζί με τον αριθμό των ισοδύναμων προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουν, τόσο μικρότερη είναι η ισχύς μιας εταιρείας. Οι προμηθευτές και οι αγοραστές αναζητούν τον ανταγωνισμό μιας εταιρείας εάν είναι σε θέση να προσφέρουν καλύτερη συμφωνία ή χαμηλότερες τιμές. Αντίθετα, όταν ο ανταγωνιστικός ανταγωνισμός είναι χαμηλός, μια εταιρεία έχει μεγαλύτερη δύναμη να χρεώνει υψηλότερες τιμές και να ορίζει τους όρους των συμφωνιών για να επιτύχει υψηλότερες πωλήσεις και κέρδη.

2. Δυνατότητα νεοεισερχομένων σε μια βιομηχανία Η ισχύς μιας εταιρείας επηρεάζεται επίσης από τη δύναμη των νεοεισερχόμενων στην αγορά της. Όσο λιγότερο χρόνο και χρήμα κοστίζει για έναν ανταγωνιστή να εισέλθει στην αγορά μιας εταιρείας και να είναι αποτελεσματικός ανταγωνιστής, τόσο περισσότερο η θέση μιας καθιερωμένης εταιρείας θα μπορούσε να αποδυναμωθεί σημαντικά. Ένας κλάδος με ισχυρά εμπόδια εισόδου είναι ιδανικός για υφιστάμενες εταιρείες σε αυτόν τον κλάδο, καθώς η εταιρεία θα είναι σε θέση να χρεώνει υψηλότερες τιμές και να διαπραγματεύεται καλύτερους όρους.

3. Ισχύς Προμηθευτών Ο επόμενος παράγοντας στο μοντέλο Porter εξετάζει πόσο εύκολα οι προμηθευτές μπορούν να αυξήσουν το κόστος των εισροών. Επηρεάζεται από τον αριθμό των προμηθευτών βασικών εισροών ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας, πόσο μοναδικές είναι αυτές οι εισροές και πόσο θα κόστιζε μια εταιρεία να μεταβεί σε άλλο προμηθευτή. Όσο λιγότεροι προμηθευτές σε έναν κλάδο, τόσο περισσότερο μια εταιρεία θα εξαρτιόταν από έναν προμηθευτή. Ως αποτέλεσμα, ο προμηθευτής έχει περισσότερη ισχύ και μπορεί να αυξήσει το κόστος των εισροών και να πιέσει για άλλα πλεονεκτήματα στο εμπόριο. Από την άλλη πλευρά, όταν υπάρχουν πολλοί προμηθευτές ή χαμηλό κόστος εναλλαγής μεταξύ ανταγωνιστών προμηθευτών, μια εταιρεία μπορεί να διατηρήσει το κόστος εισροών χαμηλότερο και να αυξήσει τα κέρδη της.

4. Δύναμη Πελατών Η ικανότητα που έχουν οι πελάτες να οδηγούν τις τιμές χαμηλότερα ή το επίπεδο ισχύος τους είναι μία από τις Πέντε Δυνάμεις. Επηρεάζεται από το πόσους αγοραστές ή πελάτες έχει μια εταιρεία, πόσο σημαντικός είναι κάθε πελάτης και πόσο θα κόστιζε σε μια εταιρεία να βρει νέους πελάτες ή αγορές για την παραγωγή της. Μια μικρότερη και πιο ισχυρή βάση πελατών σημαίνει ότι κάθε πελάτης έχει περισσότερη δύναμη να διαπραγματευτεί για χαμηλότερες τιμές και καλύτερες προσφορές. Μια εταιρεία που έχει πολλούς, μικρότερους, ανεξάρτητους πελάτες θα έχει ευκολότερο χρόνο να χρεώσει υψηλότερες τιμές για να αυξήσει την κερδοφορία.

5. Απειλή αναπληρωματικών Η τελευταία από τις Πέντε Δυνάμεις εστιάζει σε υποκατάστατα. Τα υποκατάστατα αγαθά ή υπηρεσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη θέση των προϊόντων ή των υπηρεσιών μιας εταιρείας αποτελούν απειλή. Οι εταιρείες που παράγουν αγαθά ή υπηρεσίες για τις οποίες δεν υπάρχουν στενά υποκατάστατα θα έχουν περισσότερη δύναμη να αυξήσουν τις τιμές και να κλειδώσουν με ευνοϊκούς όρους. Όταν υπάρχουν διαθέσιμα κοντινά υποκατάστατα, οι πελάτες θα έχουν την επιλογή να παραιτηθούν από την αγορά του προϊόντος μιας εταιρείας και η ισχύς μιας εταιρείας μπορεί να εξασθενήσει.

Πηγές

https://www.investopedia.com/terms/p/porter.asp

Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης στην Πράξη, Κωνσταντίνος Ταραμπάνης & Ιωάννης Πολλάλης & Αθηνά Λαζακίδου, Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης & BROKEN HILL PUBLISHERS LTD