Συγκριτική διδασκαλία των κλασικών γλωσσών Μάθημα 9 ΣυνέχειαΑ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 9 ΣυνέχειαΑ

(Με βάση το σχετικό δικό μας βιβλίο (των Ιωαννίδη Κ. & Ιωαννίδου Αικ.) του 2007)

ΜΑΘΗΜΑ 9. Τα ουσιαστικά ουδέτερου γένους.

9.2. Κείμενα. Ανάλυσε και μετάφρασε τα κείμενα.

9.2.1. Ξενοφώντα, Ελληνικά, 3, 4, 25-27.

Ὅτε δὲ αὕτη ἡ μάχη ἐγένετο Τισσαφέρνης ἐν Σάρδεσιν ἔτυχεν ὤν. Ὥστε ᾐτιῶντο οἱ Πέρσαι προδεδόσθαι ὑπ’ αὐτοῦ. Γνοὺς δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Περσῶν βασιλεὺς Τισσαφέρνην αἴτιον εἶναι τοῦ κακῶς φέρεσθαι τὰ ἑαυτοῦ πράγματα Τιθραύστην καταπέμψας ἀποτέμνει αὐτοῦ τὴν κεφαλήν. Τοῦτο δὲ ποιήσας ὁ Τιθραύστης πρέσβεις πέμπει πρὸς τὸν Ἀγησίλαον λέγοντας: «Ὦ Ἀγησίλαε, ὁ μὲν αἴτιος τῶν πραγμάτων καὶ ὑμῖν καὶ ἡμῖν ἔχει τὴν δίκην, βασιλεὺς δὲ ἀξιοῖ σὲ μὲν ἀποπλεῖν οἴκαδε, τὰς δ’ ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεις αὐτονόμους οὔσας τὸν ἀρχαῖον δασμὸν αὐτῷ ἀποφέρειν». Ἀποκριναμένου δὲ τοῦ Ἀγησιλάου ὅτι οὐκ ἄν ποιήσειε ταῦτα ἄνευ τῶν οἴκοι τελῶν «Σύ δ’ ἀλλά, ἕως ἄν πύθῃ τὰ παρὰ τῆς πόλεως, μεταχώρησον» ἔφη «εἰς τὴν Φαρναβάζου, ἐπειδὴ καὶ ἐγὼ τὸν σὸν ἐχθρὸν τετιμώρημαι». Ἕως ἄν τοίνυν, ἔφη ὁ Ἀγησίλαος, ἐκεῖσε πορεύωμαι, δίδου τῷ στρατεύματι τὰ ἐπιτήδεια. Ἐκείνῳ μὲν δὴ ὁ Τιθραύστης δίδωσι τριάκοντα τάλαντα.

Λεξιλόγιο-σχόλια:

ἐγένετο, ἔτυχεν: ρήματα της δευτερεύουσας χρονικής και της κύριας πρότασης, ὤν: κατηγορηματική μετοχή που εξαρτάται από το ἔτυχεν, η μετοχή μεταφράζεται με ρήμα και το ρήμα με επίρρημα, ἔτυχε να είναι, τυχαία ήταν, άλλα ρήματα με την ίδια σύνταξη είναι τα διαγίγνομαι, διάγω, διατελῶ, λανθάνω, οἴχομαι, φαίνομαι, φανερός εἰμι, φθάνω, δῆλός εἰμι, ᾐτιῶντο: κατηγορούσαν, θεωρούσαν υπαίτιο, ρήμα της κύριας πρότασης, η πρόταση είναι κύρια γιατί ο ὥστε βρίσκεται μετά από τελεία, αἰτιῶμαι, ᾐτιώμην, αἰτιάσομαι, ᾐτιασάμην, ᾐτίαμαι, ᾐτιάμην, ομόρριζα, αἰτίασις, αἰτιατόν, συντάξεις, αἰτιῶμαί τινα, αἰτιῶμαί τινα περί τινος, κατά τινος, ὑπέρ τινος, αἰτιῶμαι αἰτίαν κατά τινος, αἰτιῶμαι ὡς, προδεδόσθαι: ότι προδόθηκαν, αντικείμενο και ειδικό απαρέμφατο, ὑπ’ αὐτοῦ: ποιητικό αίτιο, προδίδομαι, προεδιδόμην, προδώσομαι και προδοθήσομαι, προεδόμην και προεδόθην, προδέδομαι, προεδεδόμην.

ἀποτέμνει: κόβει, ρήμα της κύριας πρότασης, τέμνω, ἔτεμνον, τεμῶ, ἔτεμον, τέτμηκα, ἐτετμήκειν, ομόρριζα, τομή, τόμος, ταμίας, τεμάχιο, τέμενος, τμήμα, τμήση, τομέας, άτομο, γνούς, καταπέμψας: επειδή κατάλαβε, αφού έστειλε, αιτιολογική και χρονική συνημμένη μετοχή, γιγνώσκω, ἐγίγνωσκον, γνώσομαι, ἔγνων, ἔγνωκα, ἐγνώκειν, ομόρριζα, γνώση, γνωστήρ, γνωστός, γνώμη, γνώμων, αγνώμων, γνωτός, γνῶμα, συντάξεις, γιγνώσκω τινά ή τι, γιγνώσκω ὅτι (αντιλαμβάνομαι), γιγνώσκω + απαρέμφατο, γιγνώσκω + κατηγορηματική μετοχή (καταλαβαίνω, διαπιστώνω), περιφράσεις, τὰ ἐγνωσμένα, τἀναντία γιγνώσκω (έχω αντίθετη γνώμη), γνῶθι σαὐτόν, ἔγνως, έχεις δίκαιο, αἴτιον εἶναι: αντικείμενο στο γνούς, Περσῶν: γενική κτητική ή αντικειμενική, αὐτός: ο ίδιος, κατηγορηματικός προσδιορισμός, Τισσαφέρνην: υποκείμενο στο αἴτιον εἶναι, τοῦ κακῶς φέρεσθαι: που δεν πήγαιναν καλά, γενική της αιτίας, τὰ ἑαυτοῦ: οι υποθέσεις του, του βασιλιά δηλαδή, υποκείμενο στο κακῶς φέρεσθαι, λόγω του άρθρου.

πέμπει: ρήμα της κύριας πρότασης, ποιήσας: αφού έκανε, χρονική μετοχή, πρέσβεις: απεσταλμένους, αντικείμενο στο πέμπει, λέγοντας: οι οποίοι είπαν, πρὸς τὸν Ἀγησίλαον: εμπρόθετος προσδιορισμός κατεύθυνσης, ἔχει τὴν δίκην: έχει τιμωρηθεί, ρηματική έκφραση της κύριας πρότασης, τῶν πραγμάτων: τῶν ενοχλήσεων, γενική της αιτίας, καὶ ὑμῖν καὶ ἡμῖν: μεταξύ μας, ἀξιοῖ: αξιώνει, έχει την αξίωση, ρήμα της κύριας πρότασης, ἀποπλεῖν οἴκαδε: να αναχωρήσεις για την πατρίδα, αντικείμενο στο ἀξιοῖ, ἀποφέρειν: να πληρώνουν, αντικείμενο στο ἀξιοῖ, δασμόν, φόρο, αὐτῶ: άμεσο και έμμεσο αντικείμενο, τὰς πόλεις: υποκείμενο στο ἀποφέρειν, τὰς δ’ ἐν τῇ Ἀσίᾳ: επιθετικός προσδιορισμός λόγω του άρθρου, αὐτονόμους οὔσας: παραμένοντας αυτόνομες, αὐτονόμους: κατηγορούμενο.

μεταχώρησον, τετιμώρημαι, ἔφη: να μετασταθμεύσεις, έχω τιμωρήσει, είπε, ρήματα της κύριας και της δευτερεύουσας αιτιολογικής πρότασης και παρενθετικό ρήμα, ἀποκριναμένου: αιτιολογική μετοχή, γενική απόλυτη, διότι το υποκείμενό της δεν είναι υποκείμενο ή αντικείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης, Ἀγησιλάου: υποκείμενο της μετοχής, το υποκείμενο της μετοχής είναι πάντοτε στην ίδια πτώση με τη μετοχή, οὐκ ἄν ποιήσειε, πύθῃ: δεν μπορούσε να κάνει, μέχρι να πληροφορηθείς, ρήματα της δευτερεύουσας ειδικής πρότασης, που είναι αντικείμενο στο ἀποκριναμένου, και της δευτερεύουσας χρονικής πρότασης, ἄνευ τῶν οἴκοι τελῶν: χωρίς τη συγκατάθεση των αρχόντων της πατρίδας, εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει υπόθεση, τέλος, κυβέρνηση, τὰ τέλη, οι άρχοντες, τὰ παρὰ τῆς πόλεως: την απόφαση των αρχών της πόλης, αντικείμενο λόγω του άρθρου, εἰς τὴν Φαρναβάζου: εννοείται χώραν, πυνθάνομαι, πληροφορούμαι, ἐπυνθανόμην, πεύσομαι, ἐπυθόμην, πέπυσμαι, ἐπεπύσμην, ομόρριζα, πύστις (ερώτηση, πληροφορία), πύσμα, πυστέος, πυστέον, συντάξεις, πυνθάνομαί τινος (ερωτώ), πυνθάνομαί τινά τινος, πυνθάνομαί τι παρά τινος, ἀπό τινος, περί τινος, πυνθάνομαι + γενική ή αιτιατική + κατηγορηματική μετοχή, πυνθάνομαι + ειδικό απαρέμφατο (μαθαίνω, ακούω ότι), πυνθάνομαι + πρόταση.

πορεύωμαι, δίδου, ἔφη: να φθάσω, δίδε, είπε, ρήματα της δευτερεύουσας χρονικής και της κύριας πρότασης και παρενθετικό ρήμα, ἐκεῖσε: εκεί, δηλαδή στη Φρυγία, επιρρηματικός προσδιορισμός κίνησης σε τόπο, τὰ επιτήδεια, τα απαραίτητα τρόφιμα, τῷ στρατεύματι: άμεσο και έμμεσο αντικείμενο, δίδωσι: δίνει, εδώ του έδωσε, ιστορικός ενεστώτας, ρήμα της κύριας πρότασης, τάλαντα, ἐκείνῳ: άμεσο και έμμεσο αντικείμενο, τριάκοντα: επιθετικός προσδιορισμός, ομόρριζα, δόση, δώρο, δοτήρ, δοτέος, δωτίνη (δωρεά), δωσίδικος, συντάξεις, δίδωμί τινί τι, δίδωμί τινά τι (συγχωρώ), δίδωμι + δοτική + απαρέμφατο, δίδωμι ἐμαυτόν τινι (παραδίνομαι), δίδωμι + αιτιατική + απαρέμφατο (χαρίζω), δίδωμι δίκην ή δίκας τινι ή ὑπό τινος (τιμωρούμαι), δίκην λαμβάνω παρά τινος (τιμωρώ).

9.2.2. Από το παλιό σχολικό αναγνωστικό της λατινικής γλώσσας, 43.

Tria bella inter Roma’nos et Carthaginie’nses erant, quae Pu’nica appella’ntur. Secu’ndo bello Pu’nico Roma’ni primis qua’ttuor proe’liis a Poenis supera’ti sunt. Post te’rtiam cladem uni’us viri prude’ntia et consta’ntia res pu’blica serva’ta est, Fa’bii Ma’ximi dictato’ris. Eo’dem bello tres Scipio’nes dive’rsis tempo’ribus summam impe’rii tene’bant: duo qui fratres erant in Hispa’nia cum Carthaginie’nsibus pugnave’runt et ambo in pugna neca’ti sunt; te’rtius ex iis Hanni’balem, qui per qui’ndecim annos victor Ita’liam occupa’tam tenu’erat, in A’frica supera’vit, anno ducente’simo secu’ndo a. Chr. n., et hac victo’ria bellum septe’ndecim anno’rum fini’vit. Te’rtio bello Pu’nico Cartha’go a Roma’nis dele’ta est; Urbs septe’ndecim dies nocte’sque flagra’bat. Eo’dem anno etiam Cori’nthum, opulenti’ssimum o’ppidum Grae’ciae, Roma’ni deleve’runt.

Λεξιλόγιο-σχόλια:

erant, appella’ntur: ήταν, ονομάζονται, ρήματα της κύριας και της δευτερεύουσας αναφορικής προτασης, Carthaginie’nses: Καρχηδόνιοι, Pu’nica: καρχηδονιακά, κατηγορούμενο, pu’nicus, -a, -um, appe’llor, -a’tus sum, -a’ri, ονομάζομαι, ομόρριζα, appella’tio, appella’tor, appe’llito, appe’llo, -a’vi, -a’tum, -a’re, supera’ti sunt: παθητικός παρακείμενος, νικήθηκαν, ρήμα της κύριας πρότασης, Roma’ni: υποκείμενο, a Poenis: από τους Καρχηδονίους, ποιητικό αίτιο, Poenus, -i, bello, pugnis: αφαιρετικές του χρόνου, secu’ndo, primis, qua’ttuor: επιθετικοί προσδιορισμοί, bella: πόλεμοι, υποκείμενο στο erant, bellum, -i, n, su’pero, -a’vi, -a’tum, -a’re, νικώ, υπερέχω, ομόρριζα, super, supra, supe’rnus, supe’rne, su’perans (μετέωρος), supera’tor, supe’rbus, supe’rbia (υπερηφάνεια), supe’rbio, summa (σύνολο, αρχηγία), summa’rium (επιτομή), summa’tim, summus, supre’mus, σούμα.

serva’ta est: παθητικός παρακείμενος, σώθηκε, ρήμα της κύριας πρότασης, res pu’blica: η πολιτεία, υποκείμενο, οι δύο λέξεις αποτελούν μία έννοια και κλίνονται χωριστά κάθε μία κατά την κλίση της, prude’ntia, σύνεση, consta’ntia, καρτερία, σταθερότητα: οργανικές αφαιρετικές τρόπου, με τη σύνεση και την καρτερία, viri: γενική κτητική, uni’us: ενός, επιθετικός προσδιορισμός, unus, uni’us, uni, unum, -, uno, post cladem: μετά τη μάχη, εμπρόθετος προσδιορισμός χρόνου, clades, -is, f, η μάχη, servo, -a’vi, -a’tum, -a’re, σώζω, ομόρριζα, serva’bilis, serva’tio, serva’tor, serva’trix, Fa’bii Ma’ximi: επεξήγηση, dictato’ris: παράθεση, που ήταν δικτάτορας.

tene’bant: είχαν, κρατούσαν, ρήμα της κύριας πρότασης, te’neo, te’nui, tentum, tene’re, ομόρριζα, tenor, conti’neo, contine’nter, contine’ntia, conti’nuus, conti’nuo, conti’nuo (αμέσως), τενόρος, τανάλια, summam: την αρχηγία, αντικείμενο, impe’rii: της εξουσίας, γενική διαιρετική, bello, tempo’ribus: αφαιρετικές του χρόνου, tempus, -oris, n, χρόνος, καιρός, eo’dem, σε εκείνο, dive’rsis, σε διαφορετικούς, επιθετικοί προσδιορισμοί, is,ea id, οριστική αντωνυμία, αυτός, -ή, -ό, dive’rsus, -a, -um, διαφορετικός, αντίθετος, erant, pugnave’runt, neca’ti sunt: ήταν, πολέμησαν, σκοτώθηκαν, ρήματα της δευτερεύουσας αναφορικής πρότασης και των δύο κύριων προτάσεων, duo, ambo: δύο, αμφότεροι, υποκείμενα, in pugna: εμπρόθετος προσδιορισμός χρόνου ή κατάστασης, qui: οι οποίοι, αναφορική αντωνυμία, qui, quae, quod, υποκείμενο, fratres: αδελφοί, κατηγορούμενο, frater, fratris, m.

tenu’erat, supera’vit, fini’vit: είχε κρατήσει, νίκησε, τελείωσε, ρήματα της δευτερεύουσας αναφορικής και των δύο κύριων προτάσεων, fi’nio, fini’vi, fini’tum, fini’re, τελειώνω, ομόρριζα, finis, -is, m, (τέλος, όριο), fini’tio, fini’tor, fini’timus, finiti’vus, fini’te, φινάλε φινίτο, te’rtius: ο τρίτος, υποκείμενο, ex iis: από αυτούς, εμπρόθετος προσδιορισμός του διηρημένου όλου, victo’ria: αφαιρετική οργανική του τρόπου, anno’rum: γενική της ιδιότητας, hac, με αυτή, septe’ndecim, δεκαεπτά: επιθετικοί προσδιορισμοί, qui: υποκείμενο στο tenu’erat, per qui’ndecim annos, για δεκαπέντε χρόνια, victor: κατηγορούμενο, occupa’tam: αφού την κατέλαβε, χρονική μετοχή, anno: αφαιρετική του χρόνου, ducente’simo secu’ndo a. Chr. n., κατά το διακοσιοστό δεύτερο έτος π.Χ.

dele’ta est: παθητικός παρακείμενος, καταστράφηκε, ρήμα της κύριας πρότασης, Cartha’go: η Καρχηδόνα, υποκείμενο, bello: αφαιρετική του χρόνου, a Roma’nis: ποιητικό αίτιο, flagra’bat: καιγόταν, ρήμα της κύριας πρότασης, dies, nocte’sque: μέρες και νύχτες, αιτιατική του χρόνου, anno cente’simo quadrage’simo sexto: κατά το εκατοστό τεσσαρακοστό έκτο έτος, urbs, urbis, f: πόλη, υποκείμενο, flagro, ομόρριζα, flagrans (φλέγων, στιλβων), flagra’nter (διαπύρως), flagra’ntia (καύση, διάπυρος έρως), deleve’runt: κατέστρεψαν, ρήμα της κύριας πρότασης, anno: αφαιρετική του χρόνου, eo’dem anno, κατά τον ίδιο χρόνο, urbem: παράθεση, opulenti’ssimam: επιθετικός προσδιορισμός, opule’ntus, -a, -um, πλούσιος, e’tiam: ακόμη, επιρρηματικός προσδιορισμός επίτασης, Grae’ciae: γενική κτητική.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ Συγκριτική διδασκαλία των κλασικών γλωσσών Μάθημα 9 ΣυνέχειαΒ